OPIS
Jezioro Zgniłek to jedno z 16 jezior znajdujących się w granicach Olsztyna. Choć nie nadaje się do celów rekreacyjnych, ani nawet do wędkowania, jest ważnym elementem przyrody miasta. Zgniłek to zarastający zbiornik eutroficzny o powierzchni ponad 6 hektarów, położony w południowej części osiedla Gutkowo. Prawdopodobnie był kiedyś częścią Jeziora Ukiel. Obecnie łączy go z Ukielem niewielki ciek wodny.
Jezioro ma długość ok. 600 metrów, a jego szerokość wynosi ok 200 metrów. Brzegi Zgniłka są trudno dostępne z uwagi na gęstą roślinność, otacza je podmokły łęg. Większa część dna porośnięta jest rogatkiem i wywłócznikiem. Można tu spotkać stanowiska storczyków, grzybieni północnych, osoki aloesowatej, pałki wąskolistnej i szeroki pas szuwaru turzycowego. Na terenie jeziora i nad jego brzegami występuje kilkadziesiąt gatunków roślin, porostów, ważek, chrząszczy, płazów, gadów, ptaków i ssaków objętych ochroną całkowitą i częściową. Możemy stąd obserwować także przeloty ptaków szponiastych, żerujących w pobliżu, takich jak: jastrzębie, krogulce, myszołowy, błotniaki stawowe, błotniaki łąkowe.
GALERIA
FAUNA I FLORA
Błotniak łąkowy
Należy do gatunku dużego ptaka drapieżnego z rodziny jastrzębiowatych. Drapieżnik lubi przebywać na wolnych przestrzenia, na łąkach, bagnach, nad dolinami rzek, na terenach na których rosną niskie brzozy. W latach 80 XX wieku zanikły naturalne siedliska błotniaka łąkowego, dlatego coraz częściej ptaki zagnieżdżają się na różnych polach uprawnych. Gniazda drapieżnika można spotkać w zbożu lub w życie. Ptaki zimują we wschodniej Afryce, zdążają się także osobniki, które okres zimowy spędzają w Europie. Okres lęgowy od połowy maja do początku czerwca. Gniazduje na łąkach bezpośrednio na ziemi. Unika wysokiej roślinności. Samica od połowy maja do czerwca składa jaja w liczbie zwykle od 3 do 5, które sama wysiaduje przez 28-35 dni. Samiec w tym czasie karmi samicę. Pisklęta opuszczają gniazdo po 35-40 dniach.
Błotniak stawowy
Zasiedla trzcinowiska, torfowiska i szuwary. Ma dość smukłe ciało. U samca pierś i głowa są jasne, a spód ciała jest brązowawy, podobnie jak grzbiet. Ogon niebieskawy. Samica ma kolor ciemnobrązowy, a jej wierzch głowy, gardło i brzeg skrzydeł żółtawe. Skrzydła podczas lotu układają się w literę V. Zasiedla trzcinowiska, torfowiska i szuwary. Okres lęgowy przełom marca i kwietnia, tereny lęgowe opuszczają we wrześniu, dorosłe szybciej niż młode. Gniazduje na ziemi lub na połamanych trzcinach. Samica składa 4-5 jaj, które wysiaduje na zmianę z samcem przez okres 33 dni. Oboje rodzice opiekują się pisklętami w gnieździe przez 40 dni i kilkanaście poza nim.
Bogatka
Ma charakterystyczne barwne upierzenie. Wierzch ciała oliwkowy, zaś skrzydła zielonoszare z lekkim białym prążkiem. Głowa czarna z białymi policzkami i czarnymi oczami. Charakteryzuje się żółtym brzuszkiem, rozciętym czarną pręgą. Dzięki mocnym szaroniebieskim nogom potrafi zręcznie poruszać się wśród gałązek i zwisać w akrobatycznych pozach. Na bogatki możemy natknąć się praktycznie wszędzie. Nie stronią one od ludzi, więc spotyka się je nawet w dużych miastach. Bogatka wyprowadza dwa lęgi w roku. Młode pary tylko jeden. Lęgi zaczynają się na początku kwietnia i trwają do lipca. Samica składa 4-16 białych jaj pokrytych rdzawymi plamami, z których po ok. 14 dniach wykluwają się młode. Po wykluciu pisklęta dosyć szybko się usamodzielniają i po około trzech tygodniach wylatują z gniazda.
Czapla siwa
Największa z czapli spotkanych w naszym kraju. Przeważającym kolorem piór jest szary. W wyglądzie wyróżnia się białą głową z pękiem czarnych piór tworzących czub. Najbardziej jest to widoczne w okresie godowym. Czapla ma charakterystyczną sylwetkę w locie z wygiętą esowato szyją. Czapla siwa jest ptakiem wędrownym. Wędrówki zaczynają się już po osiągnięciu lotności przez młode ptaki. Ptaki poszukują nowych, zasobnych żerowisk. Jesienią czaple siwe odlatują do Europy Zachodniej i Południowej, czasem do Afryki Środkowej. Część osobników gniazdujących pozostaje w Polsce na okres zimowy, a niektóre osobniki przylatujące z północy. Czaple siwe wyprowadzają jeden lęg w roku i przystępują do niego pod koniec marca.
Grzybienie północne
Roślina bardzo podobna do grzybienia białego od którego różni się przede wszystkim kolorem znamion pręcików, grzybienie północne mają kolor czerwony, a grzybienie białe żółty. Czasami zdarzają się mieszańce obu tych gatunków. Roślina lubi ciepłe, nasłonecznione stojące i wolno płynące wody, sadzawki, stawy, zatoki i bagna. Kwitnie od czerwca do lipca, niekiedy do września. Dzięki kłączu zagłębionemu w mule roślina ma możliwość rozmnażania wegetatywnego. Rozwija się na głębokości od kilkudziesięciu centymetrów do 2 m. Optymalny rozwój osiąga w wypłycających się zatokach jezior.
Krogulec
Z wyglądu przypomina jastrzębia, ale jest od niego mniejszy. Grzbiet krogulca jest szary, u samca ma charakterystyczny, niebieski połysk. Brzuch u samca jest rdzawo-pomarańczowy, poprzecinany prążkami, u samicy zaś białawy, także prążkowany. Krogulec ma bardzo długi ogon oraz jaskrawożółtą tęczówkę oka i szary dziób. Młody krogulec ma grzbiet brązowy. U krogulca, jak u wszystkich ptaków z rodziny jastrzębiowatych, samica jest większa od samca. Krogulec gnieździ się głównie w lasach, zarówno iglastych jak i liściastych. Raz założone gniazdo, para użytkuje przez wiele sezonów rozrodczych. W ostatnich latach zauważono także stopniowe osiedlanie się tych krogulca w okolicach osad ludzkich, a nawet w miastach. Okres lęgowy – maj, czerwiec. Raz założone gniazdo, para użytkuje przez wiele sezonów rozrodczych. Samica od końca kwietnia do maja lub nawet na początku czerwca znosi od 3 do 7 jaj co 2-3 dni. Inkubacja trwa 39-42 dni. Samiec dostarcza pokarm do gniazda, a samica karmi nim swoje pisklęta.
Kuropatwa
Ptak wielkości gołębia o krępej budowie ciała. W upierzeniu dominują brązy i odcienie szarości. Głowa na policzkach i gardle ma rudy odcień. Po bokach ciała występują ciemnobrązowe pręgi, w podobnym kolorze jest plama w okolicy piersi lub brzucha, która u samic czasem nie występuje. Skrzydła są dość krótkie i zaokrąglone. Kogut od kury różni się ubarwieniem piór barkowych i skrzydłowych. Żeruje wyłącznie na ziemi odżywiając się głównie pokarmem roślinnym, latem również owadami i innymi drobnymi bezkręgowcami. Okres rozrodu rozpoczyna się na przełomie kwietnia i maja i może trwać do drugiej dekady lipca. Okres rozrodu rozpoczyna się na przełomie kwietnia i maja i może trwać do drugiej dekady lipca. Samica składa 8-20 jaj co 1-2 dni. Wysiaduje je wyłącznie samica. Okres inkubacji wynosi 23-25 dni, począwszy od zniesienia ostatniego jaja. Pisklęta znajdują się pod opieką samca i samicy. Zdolność do lotu młode uzyskują po 4 tygodniach od wyklucia.
Modraszka
Zarówno samiec jak i samica mają białe policzki z czarnym paskiem przez oko, pierś i brzuch żółte, wierzch skrzydeł i ogona modre. Osobniki młodociane są mniej barwne, o żółtawych policzkach i zielono brązowym wierzchu ciała. Modraszki najchętniej gniazdują w lasach liściastych i mieszanych, zwłaszcza w okolicach nadrzecznych. Powszechnie występują także w zadrzewieniach śródpolnych i w osiedlach ludzkich, z zabudową miejską włącznie. Od połowy kwietnia składa 10 -16 jaj, białych z czerwonymi kropkami. Jaja wysiadywane są przez ok. 14 dni przez samicę. Pisklęta opuszczają gniazdo po 16 – 22 dniach. Liczba potomstwa jest tak duża, że wykarmienie młodych wymaga od obu rodziców dużego wysiłku. Silnie rozwinięty instynkt opiekuńczy sprawia jednak, że przynoszą im pokarm tydzień, a nawet dwa tygodnie po wyjściu z gniazda.
Myszołów
Średniej wielkości ptak drapieżny o bardzo zmiennym ubarwieniu utrzymanym w różnych odcieniach brązu, często z jaśniejszym spodem ciała. Ogon i lotki pręgowane. W locie sylwetka dość zwarta o stosunkowo szerokich i niezbyt długich skrzydłach i dość krótkim ogonie. Najczęstszy ptak drapieżny w kraju, widywany zwykle jak czatuje na ofiarę z wysokiego posterunku. Często wypatrując zdobyczy zawisa na chwilę w powietrzu trzepocząc skrzydłami. Okres lęgowy kwiecień, maj. Gniazduje wysoko na drzewie. Składanie jaj przypada na kwiecień. W lęgu jest ich od 2 do 3, wyjątkowo 4-5. Wysiaduje je samiec i samica przez 33-35 dni. Po 7-8 tygodniach młode potrafią już latać. Całkowitą samodzielność uzyskują po kolejnych 7-8 tygodniach. Dojrzałość płciową uzyskują w 2-3 roku życia.
Perkozek
Płochliwy ptak, dlatego rzadko widuje się go na wodach otwartych. Ptaki zimują w Europie Zachodniej i w basenie Morza Śródziemnego. Przylatują do nas w marcu, odlatują w listopadzie. W wiosennym okresie godowym ubarwienie ptaka z przodu jest brązowe ze srebrzystobiałym połyskiem, policzki i gardło kasztanowe, kąt dzioba żółty. Jesienią i zimą ubarwienie nieco się zmienia. Jako jedyny perkoz gniazduje dwa razy w roku. W czasie toków słychać zarówno samca jak i samicę. Samiec w czasie zalotów stroszy pióra, bije dziobem po wodzie, rozpryskuje ją i nurkuje. Gniazdo z materiału roślinnego buduje samiec i samica na płytkiej wodzie. Samica składa w marcu i czerwcu od 2 do 7 jaj, wyjątkowo nawet 10. Okres inkubacji trwa 20-21 dni. Rodzice wożą pisklęta na swoich grzbietach. Pisklęta osiągają samodzielność po około 45 dniach.
Rdestnica pływająca
Pospolita bylina wodna spotykana bardzo często w wodach stojących i wolnopłynących. Rdestnicę cechuje przede wszystkim występowanie dwóch rodzajów liści – podwodnych i pływających. Płożące kłącze najczęściej występuje na głębokości około 2 m, wyrasta z niego bardzo długa łodyga, która może mierzyć nawet kilka metrów długości. Liście podwodne są wiotkie, wąskie i długie, natomiast liście pływające mają kształt jajowaty lub eliptyczny, długość do 12 cm i szerokość do 8 cm. Są skórzaste i sztywne, z wierzchu zielone, a od spodu brązowe. Kwitnienie rozpoczyna się w czerwcu i trwa do lipca. Kłosokształtne, zielone kwiatostany wystają ponad powierzchnię wody. Kwitnienie rozpoczyna się w czerwcu i trwa do lipca. Roślina może się rozmnażać także wegetatywnie przez fragmentację pędów i kłączy oraz pączki przetrwalnikowe wytwarzane w kątach liści. Po odpadnięciu od rośliny pączki te zimują w mule dennym. Zimują również kłącza i pędy leżące na dnie.
Rybitwa czarna
Można ją spotkać w rozlewiskach rzek, na bagnach, płytkich zarastających zbiornikach wodnych. Rybitwa czarna żywi się owadami wodnymi i ich larwami, które zbiera z powierzchni wody. Wyprowadza 1 lęg w roku, w końcu maja lub w czerwcu. Gnieździ się w koloniach liczących od kilku do kilkuset par. Gniazdo buduje zwykle na wodzie, na połamanych trzcinach lub podtopionych kępach. Samica składa 2-3 jaja – żółtobrunatne w szare lub brązowe plamki. Jaja wysiadują oboje rodzice przez 14-17 dni. Pisklęta zdobywają zdolność latania w wieku ok. 4 tygodni.
Sójka
Ptak wielkości kawki o beżowo brązowym upierzeniu. Jej ozdobą są błękitne, prążkowane pióra na czarnych skrzydłach. W locie ma charakterystyczną sylwetkę z zaokrąglonymi skrzydłami, białym kuprem i czarnym ogonem. Sójka pełni funkcję „strażnika lasu” alarmując przy byle okazji wrzaskliwych głosem. Lata pozornie nieporadnym, chwiejnym lotem z nierównomiernymi uderzeniami skrzydeł. Sójka jest tylko częściowo wędrownym ptakiem. Wędrówkę podejmują głównie ptaki młode, które zimują na zachodzie Europy. Nie podejmują więc dalekich wędrówek i nie odlatują do ciepłych krajów. Powiedzenie „wybierać się jak sójka za morze” wydaje się być słuszne. Sójka to ptak monogamiczny. Gniazdo o luźnej konstrukcji, złożone z patyków, znajduje się w koronie drzew na różnej wysokości – od 2 do 6 m. Wyprowadza jeden lęg w roku na przełomie kwietnia i maja. Samica składa 5-7 jaj, które wysiaduje przez 16-17 dni. Młode opuszczają gniazdo po 19-21 dniach.
Śmieszka
Gatunek mewy wielkości gołębia. Ma wąskie, ostro zakończone skrzydła. Głowa brązowa, sięgająca tylko potylicy. Obok oczu ma małe, białe plamki. Ogon i kuper białe. Młode osobniki są początkowo brązowo-szare z wierzchu i na głowie, mają brunatny dziób, żółciejący w zimie, czerwony u osobników dorosłych. Podobnie zmienny jest kolor nóg. Szata osobnika dorosłego kształtuje się w ciągu 2 lat. Samica śmieszki składa raz w roku 3 jaja od końca kwietnia do lipca. Jaja wysiaduje samiec z samicą. Okres inkubacji trwa 20-25 dni. Młode przez kilka dni pozostają w gnieździe, później nieopodal niego.
Żabiściek pływający
Roślina pływająca po powierzchni wody. Liście okrągłe, rozłogami połączone w rozetkę. Roślina szybko się rozrasta. Żabiściek pływający kwitnie na biało od maja do sierpnia. Kwiaty małe, niepokaźne. Jest rośliną rozdzielnopłciową, to znaczy że wydaje kwiaty męskie i żeńskie. Rzadkością bywa, aby roślina wypuściła rozłogi, na których rozwijają się kwiaty męskie i żeńskie.
Żuraw
Ptak większy od bociana, o popielatym ubarwieniu z czarną szyją i głową oraz szerokim białym paskiem za okiem. Na ciemieniu czerwona plama z nagiej skóry. Z tyłu ciała zwisa pióropusz wydłużonych piór skrzydeł, przypominający ogon. W locie żuraw przypomina bociana, lecz różni się ubarwieniem i aktywnym sposobem lotu. W Polsce coraz bardziej rozpowszechniony. Zamieszkuje śródleśne bagna, bagienne łąki i brzeziny, coraz śmielej pojawia się także w krajobrazie rolniczym. Gniazdo żurawia to kopiec z gnijących roślin na płytkiej wodzie. Żuraw wyprowadza jeden lęg w roku od marca do czerwca. Wiosną żurawie wykonują ceremoniał tokowy, który obejmuje specjalny taniec z podskokami, kroczenie z wyprężoną szyją, przysiady oraz głośne okrzyki. Partnerzy tworzą trwałe pary. W marcu i kwietniu samica składa dwa jaja, które wysiaduje na zmianę z samcem przez 28-31 dni. Pisklęta wykluwają się pokryte puchem i są od razu gotowe do opuszczenia gniazda. Ptaki zimują w Afryce i na Półwyspie Iberyjskim. Do Polski przylatują w marcu, a odlatują we wrześniu i w październiku. Żywią się owadami, mięczakami, drobnymi kręgowcami, jagodami.
